Firman Allah SWT:
Ertinya:
”Dan orang-orang yang bersungguh-sungguh pada jalan agama kami, sesungguhnya
akan kami tunjukkan mereka kepada jalan-jalan kami. Sesungguhnya Allah
bersama-sama orang yang membuat kebaikan.
(Surah al-’Ankabut:69)
Setelah memahami makna taqwa, alangkah bertuah dan
bangganya kita jika dianugerahkan Allah dengan sifat ini. Sudah pasti
ketakutan, kebimbangan, keresahan, kegerunan terhadap penghidupan hari kemudian
akan terjawab, kerana telah diberi jaminan oleh Allah, Tuhan yang memiliki hari
pembalasan. Taqwa adalah sijil pengiktirafan untuk seseorang yang berjaya dalam
kehidupannya sebagai makhluk yang memikul tanggungjawab (khalifah). Jika
dihayati semua orang pasti mengidam-idamkannya dan sanggup meninggalkan semua
yang lain untuk mendpat taqwa. Persoalannya, bagaimana untuk mencapai sifat
ini? Menurut Imam al-Ghazali, gurunya Abu Bakar al-Warraq dan selainnya berkata
pertama sekali ialah bersihkan hati daripada dosa yang belum pernah dilakukan
oleh kita. Ia akan menjadikan kita mempunyai kekuatan dan azam untuk
meninggalkan perlakuan dosa. Taqwa menjadi pemelihara dan penghalang serta
pencegah antara kita dan perbuatan dosa. Jika telah terhasil keadaan ini, yang
timbul daripada kesedaran, keazaman dan keteguhan hatinya untuk meninggalkan
perbuatan maksiat. Maka sekarang kita disifatkan sebagai Muttaqi.
Bahagian Taqwa
Para guru Imam al-Ghazali membahagikan darjat taqwa kepada tiga bahagian:
i.
Taqwa daripada Syirik
ii.
Taqwa daripada Bid’ah
iii.
Taqwa daripada segala Maksiat
Semua darjat ini adalah merujuk kepada dalil
firman Allah SWT di dalam Surah al-Maidah:
Ertinya: ”Tidak ada dosa atas orang-orang
yang beriman dan mengerjakan amal soleh pada apa yang mereka makan dahulu,
apabila mereka bertaqwa dan beriman, serta mengerjakan amal soleh,
kemudian mereka tetap bertaqwa dan beriman, kemudian mereka tetap
bertaqwa dan berbuat kebajikan.
(Surah al-Maidah:93)
- Taqwa
yang pertama adalah bermaksud taqwa daripada Syirik dan perkataan beriman
bermaksud tauhid.
- Taqwa
yang kedua adalah bermaksud taqwa daripada Bid’ah, dan perkataan beriman
menunjukkan darjat akidah Ahli Sunnah wa al-Jamaah
- Taqwa
yang ketiga adalah bermaksud taqwa daripada segala Maksiat. Taqwa yang
ketiga ini tidak ada pengakuan terhadap darjat yang ketiga ini yang
mengharuskan perbuatan maksiat. Maka Allah telah menyebut setentang dengan
perkataan ”Ihsan” iaitu berbuat taat dan beristiqamah dalam taat. Maka
jadilah darjat ini darjat orang yang istiqamah dalam taat.
Ayat di atas menghimpunkan ketiga-tiga jenis
darjat orang yang bertaqwa iaitu Taqwa daripada Syirik bermakna kita mendapat
darjat Iman. Apabila kita bertaqwa daripada Bid’ah, maka kita mendapat darjat
al-Sunnah dan taqwa daripada maksiat akan menghasilkan darjat istiqamah dalam
ketaatan kepada Allah. Imam al-Ghazali seterusnya menambah lagi bahawa taqwa
juga bermakna menjauhikan diri kita daripada berlebih-lebihan dalam perkara yang
halal. Ini merujuk kepada dalil daripada hadis nabi Muhamma saw:
إِنَّمَا سُمِّيَ
المُتَّقُوْنَ مُتَّقِيْنَ لِتَرْكِهِمْ مَا لاَ بَأْسَ بِهِ حَذَرًا عَمَّا بِهِ
بَأْسَ
Ertinya:
”Sesungguhnya dinamakan orang-orang yang bertaqwa itu muttaqin kerana mereka
meninggalkan perkara yang tidak ada mendatangkan apa-apa mudarat, kerana
berjaga-jaga (dibimbangi) daripada perkara yang kemungkinan boleh mendatangkan
apa-apa mudarat”.
Ini bermakna pengertian taqwa menurut Imam
al-Ghazali bukan sahaja tidak mendekati perkara yang jelas mendatangkan dosa
dan maksiat, tetapi juga menjauhi perkara-perkata yang dibimbangi
berkemungkinan adanya dosa dan maksiat. Pengertian ini agak terperinci di atas
dasar untuk menjaga daripada membawa mudarat kepada agama. Beliau memberi
perumpamaan bagaimana keadaan seseorang yang sedang sakit. Pastinya dia bukan
sahaja tidak makan sesuatu yang boleh membawa mudarat kepada dirinya, tetapi
berpantang daripada sesuatu yang dibimbangi boleh membawa mudarat kepada
penyakitnya. Definisi ini dilihat agak praktikal dengan zaman sekarang ini yang
banyak perkara terutama dalam soal makanan, minuman, pekerjaan dan lain-lain
yang tidak diketahui dengan jelas yang tergolong dalam perkara syubahat yang
dibimbangi membawa kepada haram. Imam Ghazali mengajak kita agar lebih
berhati-hati dalam urusan agama agar amalan dan usahan kita tidak disia-siakan.
Perkara yang ditakuti memberi mudarat dalam urusan
agama dibahagikan kepada dua bahagian:
i.
Semata-mata haram dan maksiat
ii.
berlebih-lebihan dalam perkara yang halal, iaitu
melampaui keperluan) dan bertungkus lumus yang boleh membawa tuannya kepada
yang haram dan maksiat. Ia berlaku secara tidak langsung melalui sifat tamak,
rakus, melampau, sombong, riak dan lain-lain.
Imam al-Ghazali menjelaskan lagi bahawa sekiranya
kita tidak memudaratkan dalam urusan agama hendaklah kita menjauhi daripada
perkara yang haram dan menahan diri daripada berlebih-lebihan dalam perkara
yang halal agar tidak terjebak dengan perkara yang haram dan mengharamkan. Ini
pengertian taqwa yang dikemukakan oleh Imam al-Ghazali mengikut pandangan yang
melihat kepada kedudukan masyarakat pada zamannya.
Dari sudut perlakuan jahat pula Imam al-Ghazali
membahagikan kepada dua jenis. Antaranya ialah:
i.
Kejahatan Asli: Iaitu kejahatan yang yang dilarang
Allah sebagai tegahan yang mengharamkan semata-mata kerana perbuatan itu
maksiat
ii.
Kejahatan Bukan Asli: Perbuatan yang dilarang oleh
Allah sebagai larangan mendidik. Ia melibatkan perbuatan yang berlebihan dalam
perkara yang halal.
Apabila kita menjauhkan diri daripada segala
perbuatan maksiat, maka ini dinamakan sebagai Taqwa Fardhu yang mewajibkan
seseorang itu akan mendapat azab daripada Allah SWT, jika kita meninggalkan
Taqwa Fardhu. Manakala yang kedua dinamakan Taqwa Baik dan Adab yang menyebabkan
seseorang itu lambat memasuki syurga disebabkan oleh pengiraan (hisab) terhadap
amalan yang dilakukan di dunia, jika kita tidak menjaga Taqwa Baik tersebut.
Imam al-Ghazali menggelarkan seseorang yang melakukan taqwa yang pertama (Taqwa
Fardhu) sebagai amalan taqwa yang rendah martabat atau darjatnya berbanding
yang kedua (Taqwa Baik dan Adab). Orang yang berjaya melakukan Taqwa Baik dan
Adab diberi darjat taqwa yang tertinggi.
Ini bermakna seseorang yang istiqamah dalam
meninggalkan perkara yang berlebihan diberi kedudukan yang lebih tinggi,
walaupun dilihat secara zahirnya menjauhi perbuatan maksiat itu lebih utama dan
mendapat darjat yang tinggi. Namun penilaian di sisi Imam al-Ghazali berbeza
dan jika dihayati dan direnungi secara mendalam, orang yang berjaya menghalang
dirinya daripada mengambil perkara halal yang berlebihan, sudah pasti perkara
yang haram lebih utama dijauhi. Begitu juga perkara yang haram, ramai yang
menjauhi dan tidak akan mengambilnya sesekali, namun perkara yang berlebihan itu
amat disukai oleh orang ramai kerana tidak dilihat secara zahirnya haram.
Dalam hal ini, jika kita mampu melakukan dua jenis
taqwa ini pada satu masa, bermakna kita telah mengumpulkan segala kebaikan yang
ada pada sifat taqwa. Maka Imam al-Ghazali mengatakan kita telah mencapai War’a al-Kamil (warak yang sempurna).
0 ulasan:
Catat Ulasan